WCAG 2.0, 2.1, 2.2 i 3.0 – przewodnik po standardach dostępności stron internetowych

Dla części użytkowników drobne niedociągnięcia – jak zbyt niski kontrast tekstu, nieczytelne nagłówki czy brak opisu obrazka – mogą oznaczać całkowitą barierę w dostępie do treści. Właśnie dlatego powstały standardy WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), które pomagają projektować strony internetowe tak, aby były dostępne dla wszystkich – bez względu na ograniczenia fizyczne, wiek czy sposób korzystania z technologii.

Spis treści:

Czym są wytyczne WCAG

• POUR, czyli podstawowe zasady

WCAG Przewodnik po wersjach WCAG

• WCAG 2.0 – fundament dostępności cyfrowej
• WCAG 2.1 – obecnie obowiązujący standard
• WCAG 2.2 – zalecany standard
• WCAG 3.0 – przyszłość dostępności cyfrowej

Poziomy zgodności WCAG: A, AA, AAA

• Poziom A – podstawowy
• Poziom AA – najczęściej obowiązujący
• Poziom AAA – rozszerzenie

Audyt WCAG – kiedy warto go przeprowadzić i co obejmuje?

• Co obejmuje audyt dostępności cyfrowej?
• Narzędzia do analizy dostępności cyfrowej

Podsumowanie

Z tego wpisu dowiesz się, czym są wytyczne WCAG i jakie są różnice pomiędzy wersjami 2.0, 2.1, 2.2 oraz nadchodzącą wersją 3.0. Wyjaśnimy, co oznaczają poziomy dostępności A, AA i AAA, jakie wymagania muszą spełniać instytucje publiczne i firmy oraz jak przeprowadzić audyt WCAG i wdrożyć niezbędne usprawnienia. Poruszymy również temat konsekwencji braku dostępności oraz pokażemy, jakie korzyści biznesowe niesie projektowanie stron przyjaznych dla wszystkich użytkowników.

Czym są wytyczne WCAG

Organizacja W3C opracowała standard WCAG (Web Content Accessibility Guidelines), który zawiera zestaw wytycznych, wskazujących, jak tworzyć dostępne strony internetowe oraz aplikacje. Celem WCAG jest stworzenie dostępnego internetu, który pozwoli każdemu użytkownikowi na swobodne korzystanie z treści online. 

Pierwsza wersja dokumentu ukazała się już w 1999 roku, jednak to dopiero w 2008 roku, od wydania WCAG 2.0, standard stał się punktem odniesienia w wielu krajach – również w przepisach prawa.

POUR, czyli podstawowe zasady WCAG

Wytyczne WCAG opierają się na czterech kluczowych zasadach, tzw. POUR. Strona internetowa powinna być:

• Postrzegalna – np. poprzez odpowiedni kontrast, napisy do wideo, tekst alternatywny dla grafik.
• Funkcjonalna – obsługiwana nie tylko myszką, ale też klawiaturą czy czytnikiem ekranu.
• Zrozumiała – z prostym językiem, logiczną strukturą, przewidywalnym działaniem.
• Solidna (ang. Robust) – zgodna z technologiami asystującymi (np. czytnikami ekranu).

Wytyczne WCAG stosuje się dziś globalnie jako standard projektowania stron dostępnych cyfrowo, a w wielu przypadkach ich wdrożenie jest obowiązkowe.

Przewodnik po wersjach WCAG
WCAG 2.0 – fundament dostępności cyfrowej

Opublikowana w grudniu 2008 roku wersja WCAG 2.0 była przełomem w podejściu do projektowania treści cyfrowych. Po raz pierwszy zdefiniowano konkretne kryteria techniczne, które miały zapewnić dostępność stron internetowych dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności:

• wzrokowymi,
• słuchowymi,
• poznawczymi,
• motorycznymi.

Dokument wprowadził cztery podstawowe zasady: treść musi być postrzegalna, funkcjonalna, zrozumiała i solidna (wspominana wyżej zasada POUR), a każde kryterium sukcesu przyporządkowano do jednego z trzech poziomów zgodności: A, AA lub AAA.

Wersja 2.0 zawierała 61 kryteriów sukcesu. Choć nie obejmowała jeszcze wymagań dla urządzeń mobilnych czy aplikacji webowych, przez wiele lat była standardem stosowanym globalnie – również w instytucjach publicznych. W Polsce do dziś wiele systemów i serwisów internetowych opiera się na tej wersji, mimo że kolejne jej rozszerzenia znacząco zmieniły podejście do dostępności.

 WCAG 2.1 – obecnie obowiązujący standard

W czerwcu 2018 roku wprowadzono rozszerzenie – WCAG 2.1. W nowej wersji zostały dodatkowo uwzględnione obecne na tamten czas realia technologiczne. Dokument nie znosi postanowień WCAG 2.0, lecz dodaje 17 nowych kryteriów sukcesu, które poruszają kwestie wcześniej pomijane lub nieaktualne.

Co różni WCAG 2.1 od WCAG 2.0?

Przede wszystkim wersja 2.1 uwzględnia potrzeby użytkowników urządzeń mobilnych. Nowe wytyczne obejmują m.in.:

• konieczność zapewnienia odpowiedniej orientacji ekranu (obsługa w pionie i poziomie),
• możliwość powiększania tekstu bez utraty funkcjonalności,
• możliwość dostosowanie dotykowych elementów interfejsu.

​ Istotnym uzupełnieniem są również wytyczne uwzględniające potrzeby osób z zaburzeniami poznawczymi i trudnościami w czytaniu.

WCAG 2.1 jest obecnie podstawową wersją standardu wymaganą w przepisach prawa w wielu krajach.

W Polsce zgodność z WCAG 2.1 na poziomie AA jest obowiązkowa dla wszystkich stron internetowych i aplikacji mobilnych instytucji publicznych, zgodnie z ustawą o dostępności cyfrowej z 2019 roku.

WCAG 2.2

WCAG 2.2 zostało oficjalnie opublikowane 5 października 2023 roku. To kolejna wersja standardu, która nie tylko dodaje nowe kryteria (łącznie jest ich 87), ale również akcentuje znaczenie dostępności z perspektywy użyteczności i doświadczenia użytkownika.

Wersja 2.2 koncentruje się w szczególności na osobach starszych, użytkownikach z trudnościami manualnymi oraz wszystkich tych, dla których obsługa interfejsu cyfrowego może stanowić barierę – mimo że treść strony jest technicznie dostępna. W praktyce WCAG 2.2 wprowadza m.in.:

• minimalne wymagania dotyczące wielkości elementów interaktywnych (tzw. target size – przyciski muszą mieć co najmniej 24×24 px),
• konieczność zapewnienia stałego dostępu do pomocy (np. kontaktu, czatu),
• obowiązek oferowania alternatywy dla funkcji „przeciągnij i upuść” (drag-and-drop),
• ułatwienie autoryzacji i logowania bez konieczności zapamiętywania ciągów znaków (np. CAPTCHA).

Obecnie wersja 2.2 nie jest obowiązkowa. Rekomenduje się ją do wdrożenia w nowych projektach, zwłaszcza tych finansowanych ze środków publicznych lub skierowanych do szerokiej grupy użytkowników.

Choć nie została jeszcze wpisana do polskiego porządku prawnego, wiele organizacji już dziś ją implementuje, przygotowując się na nadchodzące zmiany legislacyjne.

WCAG 3.0 – przyszłość dostępności cyfrowej

WCAG 3.0 to wciąż wersja robocza (tzw. „working draft”), która została po raz pierwszy zaprezentowana przez W3C w 2021 roku. Jest to radykalne odejście od dotychczasowej struktury dokumentu i zapowiedź nowego podejścia do dostępności. Planowane zmiany nie ograniczają się wyłącznie do technologii webowych – WCAG 3.0 ma obejmować także aplikacje mobilne, systemy IoT, dokumenty elektroniczne i inne formy interfejsów użytkownika.

Zamiast podziału na poziomy A, AA i AAA, WCAG 3.0 miałoby wprowadzić skalę ocen punktowych (np. 0–5), która pozwoli ocenić stopień spełnienia wytycznych w sposób bardziej elastyczny. Nowe podejście ma też lepiej odwzorowywać realne doświadczenia użytkowników i uwzględniać czynniki jakościowe, takie jak czytelność, szybkość działania czy przewidywalność zachowania interfejsu.

Warto już teraz śledzić postępy prac nad standardem, szczególnie jeśli planuje się rozwój nowoczesnych serwisów cyfrowych na kolejne lata.

Poziomy zgodności WCAG:A, AA, AAA

Wytyczne WCAG zostały opracowane z myślą o zróżnicowanych potrzebach i możliwościach implementacyjnych. Dlatego każde z zawartych w dokumencie kryteriów sukcesu przyporządkowane jest do jednego z trzech poziomów zgodności: A, AA lub AAA.

Nie są to stopnie „jakości” ani „trudności” w sensie technicznym, lecz raczej zestawy warunków do spełnienia — od minimalnych po najbardziej kompleksowe.

Poziom A – podstawowy

To absolutne minimum, które musi być spełnione, aby strona mogła być w ogóle uznana za „dostępną”. Kryteria poziomu A obejmują najbardziej fundamentalne bariery, takie jak brak tekstu alternatywnego przy obrazkach, brak możliwości obsługi strony z poziomu klawiatury czy nieprawidłowa struktura nagłówków.

Spełnienie poziomu A oznacza, że treści strony są osiągalne dla osób z niepełnosprawnościami, ale w ograniczonym zakresie.

Przykładowe wymagania poziomu A:

• Możliwość nawigacji za pomocą klawiatury
• Alternatywne opisy grafik (tekst ALT)
• Logiczna i hierarchiczna struktura nagłówków
• Możliwość pominięcia powtarzających się elementów interfejsu

Poziom A nie powinien być traktowany jako docelowy standard.

Poziom AA – najczęściej obowiązujący

Ten poziom zgodności jest rekomendowany zarówno przez organizację W3C, jak i przepisy prawne w wielu krajach — w tym w Polsce.

Spełnienie kryteriów na poziomie AA oznacza, że strona jest dostępna dla zdecydowanej większości użytkowników, również tych z umiarkowanymi ograniczeniami wzroku, słuchu, ruchu czy percepcji.

Poziom AA to kompromis między technologią, a realnymi potrzebami odbiorców. Zawiera rozszerzenia względem poziomu A, takie jak wyższe wymagania w zakresie kontrastu tekstu, widoczność fokusu, dostępność dynamicznych treści czy klarowne etykiety formularzy.

Przykładowe wymagania poziomu AA:

• Kontrast między tekstem a tłem na poziomie minimum 4.5:1
• Widoczny fokus klawiatury dla aktywnych elementów
• Brak użycia koloru jako jedynego nośnika informacji
• Czytelne i jednoznaczne etykiety pól formularzy

Poziom AA jest obecnie uznawany za standard dostępności, do którego powinny dążyć wszystkie nowoczesne serwisy — zarówno publiczne, jak i komercyjne.

Poziom AAA – rozszerzenie

Najwyższy poziom zgodności przewidziany w standardzie WCAG, przeznaczony dla serwisów o szczególnym znaczeniu społecznym, edukacyjnym lub wspierających osoby z poważnymi niepełnosprawnościami.

Jeśli strona spełnia kryteria na poziomie AAA, oznacza to, że oferuje maksymalny zakres dostępności — nawet przy skrajnych ograniczeniach uzytkowników.

Wdrożenie wszystkich kryteriów AAA jest trudne, a czasem wręcz niemożliwe do zrealizowania w jednym projekcie, dlatego W3C nie zaleca go jako standardowego celu dla wszystkich organizacji. W praktyce, wiele firm implementuje wybrane elementy AAA, które mają największy sens biznesowy lub użytkowy.

Przykładowe wymagania poziomu AAA:

• Kontrast tekstu na poziomie co najmniej 7:1
• Możliwość regulacji odstępów między wierszami i akapitami
• Tłumaczenie treści na język migowy
• Unikanie użycia tekstów trudnych do zrozumienia bez dodatkowego wyjaśnienia

Poziom AAA warto wdrażać selektywnie — tam, gdzie dostępność jest wpisana w misję organizacji lub wynika z profilu użytkowników (np. edukacja specjalna, systemy wsparcia). W pozostałych przypadkach — należy traktować ten poziom jako punkt odniesienia, a nie konieczność.

Audyt WCAG – kiedy warto go przeprowadzić i co obejmuje?

Audyt dostępności cyfrowej to kompleksowa analiza strony internetowej lub aplikacji pod kątem zgodności z wytycznymi WCAG. W praktyce oznacza to ocenę czy treści cyfrowe są zrozumiałe, łatwe w nawigacji i możliwe do obsługi przez jak najszersze grono użytkowników – niezależnie od ich możliwości percepcyjnych, motorycznych czy technologicznych.

Dobrze przeprowadzony audyt WCAG pozwala wykryć bariery, które uniemożliwiają użytkownikom swobodny dostęp do treści – a jednocześnie wskazuje konkretne rekomendacje zmian. Dla właścicieli stron to nie tylko kwestia zgodności z przepisami, ale także realna szansa na poprawę doświadczeń użytkownika i zwiększenie efektywności serwisu.

Co obejmuje audyt dostępności cyfrowej?

Zakres audytu zależy od rodzaju serwisu, jego funkcjonalności oraz oczekiwanego poziomu zgodności (A, AA, AAA). W standardowym audycie analizuje się:

• Strukturę kodu HTML i semantykę elementów – np. nagłówki, formularze, przyciski
• Dostępność nawigacji – działanie klawiatury, widoczność fokusu, logiczny przepływ
• Czytelność i kontrast – testy koloru, skalowanie tekstu, rozdzielczość
• Alternatywne treści – opisy grafik, teksty dla filmów i nagrań audio
• Działanie czytników ekranu – testy z użyciem NVDA, JAWS, VoiceOver
• Responsywność i obsługa w wersji mobilnej – w tym orientacja, rozmiar celów dotykowych
• Zgodność z wymaganiami prawnymi – np. obowiązkowy poziom AA

Efektem końcowym audytu jest raport, który zawiera:

• listę błędów z odniesieniem do konkretnych wytycznych WCAG,
• priorytety wdrożeniowe (np. krytyczne, średnie, niskie),
• rekomendacje naprawcze (czasem także gotowe rozwiązania kodowe),
• ocenę zgodności ogólnej (np. czy strona spełnia poziom AA wg WCAG 2.1).

Narzędzia do analizy dostępności

W audycie często wykorzystuje się zarówno automatyczne narzędzia skanujące, jak i testy ręczne. Najczęściej stosowane rozwiązania to:

• EyeAble – narzędzie umożliwiające personalizację interfejsu oraz wspierające użytkowników z niepełnosprawnościami w interakcji ze stroną
• WAVE (Web Accessibility Evaluation Tool) – wtyczka przeglądarki do szybkiej analizy kodu i struktury
• Axe DevTools – narzędzie do testowania zgodności z WCAG w środowisku developerskim
• Lighthouse – wbudowane w Google Chrome narzędzie do oceny wydajności, SEO i dostępności
• NVDA / VoiceOver – czytniki ekranu służące do testowania dostępności treści dla osób niewidomych
• Color Contrast Analyzer – do sprawdzania kontrastów kolorystycznych zgodnie z WCAG 2.1

Warto pamiętać, że żadne narzędzie nie wykryje wszystkich problemów – dlatego kluczowe jest połączenie testów automatycznych z oceną ekspercką oraz testami z udziałem użytkowników.

 „Siła sieci Web tkwi w jej uniwersalności. Dostęp dla wszystkich, niezależnie od niepełnosprawności, jest jej kluczowym aspektem.” — Tim Berners-Lee, World Wide Web Consortium (W3C)

Podsumowanie

Standardy WCAG to nie tylko zestawy technicznych wytycznych – to podstawa świadomego i odpowiedzialnego podejścia do projektowania w przestrzeni cyfrowej. Niezależnie od tego, czy prowadzisz sklep internetowy, serwis informacyjny, aplikację czy platformę edukacyjną – dostępność powinna być integralną częścią każdego etapu pracy – od strategii, przez projektowanie, aż po wdrożenie i utrzymanie.

Dostępna strona to więcej niż spełnienie wymogów formalnych. To przede wszystkim:

• większy zasięg i lepsze doświadczenie użytkownika,
• lepsze wyniki w SEO i czasie na stronie,
• realne wsparcie dla osób, które z różnych powodów mają trudność z codzienną nawigacją po internecie.

Cyfrowe kanały są często głównym punktem kontaktu z marką, pominięcie aspektu dostępności to nie tylko ryzyko prawne, ale też biznesowe i wizerunkowe. Dlatego warto potraktować WCAG nie jako „kolejny standard”, lecz jako narzędzie budowania wartościowej i świadomej obecności organizacji w internecie.

Kontakt: Napisz do nas! Pomożemy Ci przejść przez cały proces dostosowania serwisu do standardów WCAG.